15 september 2014

INTERVIEW: ELISE CALUWAERTS

“Vroeger kende ik enkel verliefdheid: gepassioneerd hunkeren. Nu weet ik wat liefde is”

Op 21 september brengt sopraan Elise Caluwaerts haar eerste solo-cd uit: Nightfall. Een romantische combinatie van zang en piano, die haar tienjarige samenwerking met pianist Kim Van Den Brempt bekroont. Fraaie avondjurken, internationale tournees en vurige liefdes:  het leven van Elise spreekt tot de verbeelding. Maar achter al die glamour gaat een ijzeren discipline schuil.

Tekst: Fleur van Groningen
We hebben afgesproken op het terras van het  Antwerpse jazzcafé De Hopper. Het giet pijpenstelen en op de meeste tafeltjes spatten de druppels uiteen. Maar Elise heeft een knus plekje onder de luifel gevonden, vlak bij de verwarming. Terwijl ik van mijn dampende koffie nip, vist Elise de foto van de cd-hoes uit haar handtas. ‘Kijk, deze is ‘s nachts op de Kalmthoutse Heide genomen! Het was ijskoud, mijn pianist en ik poseerden in een ongewone houding en vielen regelmatig. Ik droeg één van mijn concertjurken en kwam onder de modder te zitten. Veel foto’s waren onbruikbaar omdat ik voortdurend de slappe lach had!’
Vallen bij nacht... Past bij de titel van je cd. 
Die titel is de rode draad in de muziek die we hebben opgenomen. Werk van Claude Debussy, Richard Strauss, Alban Berg en Hanns Eisler. Allemaal met hetzelfde thema: nacht. Het is een romantische cd maar ook een stukje muziekgeschiedenis: de componisten volgen elkaar op in tijd. Debussy, dat is impressionistisch. Dan maken we de hoogromantiek mee met Strauss. Daarop volgt Berg met de late romantiek en Eisler met veel moderner, expressionistisch werk.
Wat inspireerde je om deze cd te maken?
Mijn pianist, Kim Van Den Brempt, en ik vormen al tien jaar een duo. Dat wilden we bezegelen.
Tien jaar met dezelfde pianist. Een solide huwelijk en nu dus ook een kindje?
(Lacht) Zoiets! Wij waren al hele goede vrienden voor we samenwerkten. De afgelopen jaren is onze band alleen maar hechter geworden. Wij voeren ook gesprekken die niet over werk gaan. Kim weet alles over mij. Juist omdat hij niet mijn lief is maar mijn maatje. We vullen elkaar aan. Als ik mijn geduld verlies, relativeert hij in mijn plaats. Wat ik ook bij hem doe, als hij zich ergens druk over maakt. Zoals dit project. Dat was best zwaar. We dragen het financieel volledig zelf – een dure zaak- en hebben alle keuzes onafhankelijk gemaakt. We wilden iets dat echt van ons was. Geen compromissen.
Wat maakt dit project zo duur?
We hebben voor kwaliteit gekozen. De foto’s in het cd-boekje zijn van Athos Burez. De opnames gebeurden bij ARS, werkelijk fantastisch qua opnametechniek. We hebben gewerkt met een prachtige Steinway vleugel. Tijdens de opnames had ik een coach, een ‘extern oor’, want als je intens gefocust bent op de muziek –elke opname moet een topprestatie zijn- kan je geen rekening houden met de akoestiek of de stand van de micro. Daarvoor had ik Franco Farina, een geweldige Amerikaanse operazanger uit Frankrijk. En tot slot hebben we de muziek niet alleen op cd maar ook op vinyl  uitgebracht. Dat is gewoon een betere drager. We zijn heel blij met het resultaat.
Hoe lang duurden de opnames?
Vier dagen, eigenlijk heel kort.
En heel intens?
Superintens. Supervermoeiend. Voor mij betekent dat ook een week niet praten en mijn stem alleen gebruiken om te zingen.
Dat gaan de mannen graag horen. Een knappe vrouw die niet zaagt.
(lacht uitbundig) Vanaf nu willen mannen enkel nog operazangeressen! Nee, eerlijk, dat is best zwaar. Je kan je niet uiten, mag zelfs ’s avonds niet even iemand opbellen… Gelukkig kon ik dan chatten.
Je hebt een glamoureus beroep. Maar achter de schermen is het pure discipline?
Het publiek ziet het resultaat van jaren hard werken. Ik oefen vijf dagen per week, in drukke concertperiodes dagelijks. Vergelijk het met topsport. Je gebruikt je lichaam, spieren en stembanden op extreme wijze. Na een tijd moet je een rustpauze inlassen. Anders put je je  lichaam uit en  ga je op een beschadigende manier zingen. Momenteel heb ik vakantie, dan wordt er niet gezongen. Over een paar weken begin ik terug. Dan heb ik één derde van de tijd dat ik gestopt ben nodig om terug te beginnen. De eerste dag vijf minuutjes. De dag daarop zeven. Tot ik terug aan drie à vier uur zit. Tijdens het oefenen zonder Kim, begeleid ik mezelf op piano.
Je woont in een appartement. Wat vinden de buren van jouw zangoefeningen? Ik stel me voor hoe jij voor het open raam zingt en de hele buurt ademloos uit hun raam hangt te luisteren.
(lacht) Tuurlijk…. en op het plein voor mijn deur staan er duizenden te applaudisseren… Niet dus! Nee, telkens ik verhuis ga ik even bij de buren checken of ze die zangoefeningen wel oké vinden. Tot nog toe was dat geen probleem. Ze vinden het zelfs leuk, komen naar mijn concerten, vragen in de gang wat ze hebben gehoord. Dan leg ik uit: dat was Verdi. Of Puccini. Tof! Toch oefen ik alleen ‘s zomers met de ramen open. Ik wil niemand op de zenuwen werken.
Luister je enkel naar klassieke muziek of staat pakweg Studio Brussel ook wel eens op?
Ik luister ook naar wereldmuziek, tango, jazz, hiphop… Het hangt van mijn stemming af. Maar de radio zal niet snel aanstaan. Ik ben getraind om heel gericht te luisteren. Voor mij bestaat ‘achtergrondmuziek’ niet:  ik kan niet iets niét horen. Radio is dus te vermoeiend.
Je staat regelmatig op het podium. Hoe belangrijk is je uiterlijk voor je?
Dat is belangrijk voor mijn werk. Vroeger was ik model en dat overkomt me soms nog. Daar heb ik een passie voor mooie kleren aan overgehouden. Ik heb het geluk dat ontwerpers mij vaak concertjurken lenen of zelfs geven. Zoals Natan,  Anna Heylen en Kaat Tilley: haar dochters hebben een fantastische collectie uit. Ook draag ik regelmatig creaties van Kim Stumpf, een Belgische ontwerpster. Voor de concerttour van Nightfall door Vlaanderen, Nederland, Luxemburg en Parijs, heeft zij speciaal een japon ontworpen. Het wordt een elegante, tijdloze operajurk. Wie dat wil zien, is welkom op de concerten! (lacht)  Voor mij is schoonheid wel veel meer dan een mooie jurk of een klassiek gezicht. Het gaat om hoe je in je vel zit. Als je jezelf bent en je eigenaardigheden omarmt, ben je mooi.
Het clichébeeld van de operazangeres is een uit de kluiten gewassen matrone met een stem als een klok. Maar tegenover me zit een frêle elf.
Ik kom niet makkelijk bij en door stress vermager ik veel. Maar ik zing beter als ik die drie kilo extra heb. Dus moet ik bewust eten om op gewicht te blijven. Ik sport ook om een sterk lichaam te hebben. Verder eet ik geen melkproducten omdat die de aanmaak van slijmen stimuleren. Ik rook niet en als ik veel werk drink ik ook geen alcohol. Die discipline brengt mij structuur, focus en zelfvertrouwen. Soms laat ik het los. Dan geniet ik daar intens van.
Wist je al van kinds af aan dat je operazangeres wilde worden?
(glimlacht) Ja. Toen al was zingen hetgeen wat ik het liefste deed en me zielsgelukkig maakte. Als kind zong ik bij koren. Mijn ouders zijn muzikaal en mijn drie zussen en broer zingen en spelen ook piano.
Klinkt als een muzikale Villa Kakelbont, waar zelfs de katten meezongen?
(gniffelt) We hadden ook katten, ja. En een grote tuin. En wij meisjes hadden lange blonde haren en speelden samen quatre-mains op de piano …
Dat doet dan weer denken aan een soft-erotische film…
(Giert het uit) The Sound Of Music? Al vind ik de familie von Trapp niet zo opwindend!
Bilitis!

Die moet ik eens bekijken!
Maar goed. Jij, met je lange blonde haren en zingende katten, wilde dus operazangeres worden.
Na het middelbaar had ik geen zin meer in een schools systeem en koos voor het conservatorium. Maar ook al had ik er ongelooflijk goede docenten, toch was er dat schoolse: notenleer en muziekgeschiedenis waren zeer belangrijk terwijl ik zo veel mogelijk wilde zingen. Ik sleepte me vaak naar de les. Uiteindelijk besloot ik om aan het conservatorium in Den Haag verder te studeren. Daar bleek de aanpak individueler. In Antwerpen had ik een stevige basis gekregen, in Den Haag wachtte me muzikale vrijheid. Ik was er heel gelukkig.
Hoe is de band met je zussen en broer?
Zeer hecht. We staan altijd voor elkaar klaar.
Je zus Charlotte is bekend van de band The Happy en speelt regelmatig bijrollen in fictiereeksen.
Zij is heel artistiek en schrijft ook muziek voor series en reclamespotjes. Mijn andere zus, Cathérine, geeft les in muziek, onze broer Gilles woont in Sardinië en mijn zus Severine is gynaecologe en tropendokter, zij werkt bij het Tropisch Instituut. Drie maanden per jaar werkt ze ook voor Artsen Zonder Grenzen. Daarnaast speelt ze fantastisch piano.
Maar ze combineert de gynaecologie zelden met haar muzikaliteit?
(giert het uit) Een prelude van Chopin om de weeën op te wekken!
Ben jij de middelste?
Ja, dat heeft voor- en nadelen. Je wordt vrijer gelaten maar je hebt geen uitgesproken identiteit zoals de oudste of jongste. Het voelt alsof je minder aandacht krijgt. Wat ik ben gaan compenseren door het podium op te zoeken. Gezien wij met vijf waren denk ik dat we allemaal wel eens het gevoel hadden onzichtbaar te zijn. Maar je zwaktes worden je sterktes  als je ze overwint.
Wat is volgens jou de sleutel tot succes?
Succes, applaus, geld verdienen… dat zijn externe zaken. Je moet dus accepteren dat je die niet altijd zelf in de hand hebt. Maar als ik mijn grootste successen overloop, waren dat keer op keer projecten waarbij ik zo veel mogelijk mezelf was. Ik ben heel eigenzinnig en ga mijn eigen weg, ongeacht wat anderen daarvan vinden. Zo kom ik terecht bij waar ik me goed bij voel. Dat werkt. Dat maakt succesvol. Al relateer ik succes niet aan grote huizen en dikke wagens. Voor mij is iets succesvol als je gevoel erbij ronduit ‘JA!’ is.
Een collega gaf me het beste advies ooit:  ‘Als het niet goed voelt moet je nee zeggen.’ Niet bang zijn voor de gevolgen.  Want als je een keuze maakt, brengt die vaak meer van hetzelfde mee. Daarom is het zo belangrijk om trouw aan jezelf te blijven.
Voor jij je in Antwerpen vestigde, reisde je jarenlang en leefde uit je koffer. Hoe was dat?
Heftig. Nadat ik was afgestudeerd heb ik zeven jaar de wereld rondgereisd met verschillende gezelschappen. New York, Berlijn, Hong Kong, Los Angeles, Moskou… mijn netwerk was internationaal.  Dat bracht veel mensenkennis. Ik voelde me vrij, er waren avonturen, prachtige projecten, wonderlijke collega’s.
Maar je was altijd onderweg. Was dat niet slopend?
Daarom ben ik er ook mee gestopt. Ik raakte mezelf kwijt. Kon nauwelijks iets opbouwen. Daarom wilde ik ook zo graag deze cd maken: dat is iets wat ik wel heb opgebouwd, samen met Kim.
Voor de liefde lijkt dat reizend leven me niet geschikt.
Rauw was het. Om elke keer te merken dat niemand het volhoudt om zo veel gescheiden te zijn. Het begint fantastisch. En als je vaak weg bent, is het ook passioneel. Maar je leert elkaar niet echt kennen. In die tijd kende ik enkel verliefdheid: gepassioneerd hunkeren. Ondertussen weet ik wat liefde is. Ik heb geleerd dat je elkaar soms niet wil zien ook al kan het wel. Dat er soms geen hoogtes en laagtes zijn maar dat rustige middenveld.
Mannen vielen voor het plaatje van de avontuurlijke operazangeres die na elke reis weer fantastische verhalen te vertellen had. Maar ze verdiepten zich niet in mij. Na een tijdje was skypen niet meer spannend. En ik merkte dat onze gesprekken grotendeels uit ‘ik mis u’ bestonden. Op den duur ging ik liever iets eten met collega’s die er wél waren. Zo verlies je elkaar en raak je samen iets kwijt dat er nooit was.
Op een dag had je daar genoeg van?
Nadat een relatie weer om die reden op de klippen was gelopen, was ik moe. Toen heb ik me in Antwerpen gevestigd en een relatie gekregen met Hans Van Nuffel (filmregisseur, nvdr). Dat was een prachtige liefdesgeschiedenis die onderweg in een dierbare vriendschap is overgegaan. Nu treed ik weer veel op in het buitenland. Maar ik bewaak de balans en werk evenveel in eigen land. Ik heb dus wel een thuis, een ankerpunt. Dat maakt me heel gelukkig!
Maar er is momenteel niemand in je leven?
Ik ben single. Er is veel liefde om mij heen, dat is nu genoeg. Ik geloof niet in zoeken naar de liefde. Dat overkomt je. En in tussentijd beleef ik de grote liefde met de muziek: dat is voor altijd, stelt nooit teleur en… dat zaagt ook nooit! (lacht)

Info over concertdata op
www.elisecaluwaerts.com





Kadertjes:

Ze geurt…
Naar Chanel nr 5. Net als Marylin Monroe!

Ze eet…
De Japanse keuken is mijn favoriet. Ik ga graag naar  Yamayu Santatsu in Anwerpen. Of Le John: erg lekker en een mooie locatie. Bistro Du Canal in Brussel is ook heel fijn.

Ze ontspant…
In Sauna SpaSereen, vlakbij Utrecht: een prachtig groot welness complex aan een meer. Vriendelijke bediening, lekker eten en gezellige bed & breakfasts in de buurt. Ik ga graag met vriendinnen, zalig!

Ze kijkt…
Heerlijk: filmpjes kijken in bed. Ik geniet van klassiekers van Fellini, Bergman of Hitchcock. Maar net zo goed moderne films zoals Boyhood van Richard Linklater.

Ze leest…
Eén van mijn lievelingsboeken is De Vulkaanminnaar van Susan Sontag. Een absolute aanrader!



Wie is Elise?

- Elise is coloratuursopraan: gespecialiseerd in het zingen van muziek vol ingewikkelde sprongen en versieringen. Zoals de bekende wraakaria van de Koningin van de Nacht uit de opera De Toverfluit van Mozart.

-Ze studeerde gelijktijdig aan de conservatoria van Antwerpen en Brussel, daarna aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, waar ze in 2006 Cum Laude afstudeerde.

- Elise werkt als soliste in binnen- en buitenland en zingt met orkesten en ensembles. Europa, China, Japan, Korea, Moskou, New York, Los Angeles passeerden al de revue. Ze wordt vaak gevraagd voor barok, klassiek, romantiek, klassiek, opera en hedendaagse muziek.

- Haar leeftijd houdt ze verborgen, typisch operazangeressen naar ’t schijnt...

-  Ze groeide op in een groot, muzikaal gezin

- Ze was lange tijd samen met regisseur Hans Van Nuffel, filmregisseur van de speelfilm Adem.

- Ze werkte als actrice en zangeres mee aan kunstfilms en was te zien in een videoclip van Dez Mona, geregisseerd door haar ex.









 Dit interview verscheen in Het Nieuwsblad Magazine op 13/09/2014